📚 สรุปหนังสือ 7 อุปนิสัยพัฒนาสู่ผู้มีประสิทธิผลสูง (The 7 Habits of Highly Effective People)

มนุษย์เราทุกคนล้วนแล้วต้องการจะประสบความสำเร็จและความสุข ไม่ว่าจะทางใด ทางหนึ่ง และเส้นทางที่จะนำพาเราไปสู่ความสำเร็จเหล่านั้นคือ พาหนะที่เรียกว่า “อุปนิสัย”

ตอนนี้เรามีช่อง YouTube แล้ว! Podcast สำหรับคนรักหนังสือและการพัฒนาตัวเอง ใครสนใจ อย่าลืมไปติดตามกันได้นะครับ : )

ตอนนี้เรามีช่อง YouTube แล้ว! Podcast สำหรับคนรักหนังสือและการพัฒนาตัวเอง ถ้าเพื่อน ๆ กดติดตาม ผมจะรู้สึกดีมากครับ

ชีวิตเราก็เป็นผลรวมของสิ่งที่เรียกว่า “อุปนิสัย”

สิ่งที่เราคิดจะกลายเป็นการกระทำ และสิ่งที่เรากระทำจะกลายเป็นอุปนิสัย และอุปนิสัยจะกลายเป็นคุณลักษณะ ซึ่งจะไปกำหนดชะตากรรมชีวิตของเรา

อย่างที่อริสโตเติลได้กล่าวทิ้งไว้ว่า “เราคือผลของสิ่งที่เราทำในแต่ละวัน ความเป็นเลิศจึงไม่ใช่อยู่ที่การกระทำ แต่อยู่ที่สิ่งที่เราทำจนกลายเป็นอุปนิสัยต่างหาก”

วันนี้เราจะมาพูดถึงหนังสือเล่มหนึ่งครับ ที่จะมาแนะนำ 7 อุปนิสัยที่จะพาเราไปกลายเป็นผ้มีประสิทธิผลสูงสุด และประสบความสำเร็จในชีวิต

หนังสือที่ว่าก็คือ อุปนิสัย 7 ประการของผู้มีประสิทธิผลสูง (7 Habits of Highly Effective People) ซึ่งเป็นหนังสือที่แม้ตีพิมพ์มานานกว่า 30 ปี ก็ยังเป็นที่นิยมและขายดีอย่างต่อเนื่อง

โดยหนังสือเล่มนี้แบ่งออกเป็น 7 อุปนิสัยที่จะช่วยให้เรากลายเป็นคนที่มีประสิทธิผลสูงที่สุด

ถ้าใครอยากรู้เกี่ยวกับนิสัยเพิ่มเติม แนะนำให้อ่านหนังสือ Atomic Habits ครับ (ผมได้ทำสรุปไว้ที่นี่ครับ สรุปหนังสือ Atomic Habits)

เราไปเริ่มกันเลยครับ

อุปนิสัยที่ 1 โปรแอกทีฟ

สิ่งหนึ่งที่เป็นอำนาจที่ติดตัวมนุษย์เรามาทุกคน และสิ่งนี้ทำเราแตกต่างจากสัตว์ คือ อำนาจที่จะเลือกว่าจะตอบสนองต่อเหตุการณ์ในแบบไหนก็ได้

เช่น ถ้าเราล้มเหลว เราเลือกได้ว่าจะตอบสนองต่อความล้มเหลวนั้นอย่างไร บางคนอาจจะเศร้า ล้มเลิกความฝัน หรือบางคนอาจจะมองว่าดีเลย มันเป็นบทเรียนที่จะนำไปสู่ความสำเร็จ สิ่งเหล่านี้คือ อำนาจที่เราทุกคนเลือกได้

นั่นหมายความว่า มนุษย์เรามีอิสรภาพในการเลือกที่จะตอบสนองต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้

และนี่คือสิ่งที่เรียกว่า โปรแอกทีฟ (การเป็นผู้กระทำ) ถึงตรงกันข้ามกับ รีแอกทีฟ (การเป็นผู้ถูกกระทำ)

คนที่มีนิสัยโปรแอกทีฟ จะมีความสามารถในการเลือกวิธีที่จะตอบสนองไปในทิศทางบวก และจะเป็นผู้จะรับผิดชอบต่อกระทำของตัวเอง ไม่ยอมปล่อยให้สถานการณ์มาควบคุมชีวิต หรือป้ายความผิดไปที่สถานการณ์ เงื่อนไขภายนอก

พวกเขาเป็นฝ่ายเลือก เป็นผู้คุมเกมชีวิตของตัวเอง

ภาษาโปรแอคทีฟกับรีแอกทีฟ
ภาษารีแอกทีฟ

• ฉันทำอะไรไม่ได้แล้ว
• ฉันเป็นคนอย่างนี้เอง
• เขาทำให้ผมโกรธจัด
• เขาไม่อนุญาตให้ฉันทำ
• ผมจำเป็นต้องทำ
• ผมทำไม่ได้
• ขอเพียงแค่

ภาษาโปรแอคทีฟ

• ดูทางเลือกอื่นกันไหม
• ฉันเลือกวิธีอื่นได้
• ฉันควบคุมบัญชาอารมณ์ตนเอง
• ฉันจะเลือกการตอบสนองที่เหมาะสม
• ฉันเลือก
• ฉันอยากจะ
• ฉันจะ

สรุปอุปนิสัยที่ 1 คือ การเป็นคนที่เชื่อว่าตัวเองมีอำนาจ 100% ที่จะรังสรรค์ชีวิตของตัวเอง

อุปนิสัยที่ 2 เริ่มต้นด้วยจุดหมายในใจ

สิ่งต่าง ๆ จะทำงาน 2 ครั้งคือ ครั้งแรกเกิดขึ้นในความคิดของเรา และครั้งที่สองเกิดขึ้นในชีวิตจริง ดังนั้น ถ้าเราอยากทำอะไรให้สำเร็จ เราต้องเริ่มด้วยความเข้าใจอย่างชัดแจ้งก่อนว่า เราจะเดินไปในทางไหน และจุดมุ่งหมายคือที่ไหน อะไรอย่างไร

และตัวจุดมุ่งหมายนี้เอง จะเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวให้เราใช้ในการตัดสินใจต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน ทุกการตัดสินใจควรจะเป็นไปเพื่อการนำพาเราไปสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้

กลับกัน สิ่งที่อันตรายที่สุดที่อาจจะเกิดขึ้น ถ้าเกิดเราไม่เริ่มต้นด้วยจุดหมายในใจ คือ เราทำงานหนัก ทุ่มเทอย่างหนัก เพื่อปีนไต่บันไดสู่ความสำเร็จ แต่สุดท้ายกลับพบว่าบันไดวางพาดผิดกำแพงที่ต้องการ

สรุปอุปนิสัยที่ 2 คือ การกำหนดเป้าหมายปลายทางไว้ตั้งแต่เริ่มต้น แล้วลงมือทำไปสู่เป้าหมายนั้น

สำหรับใครสนใจเรื่องการตั้งเป้าหมาย ผมได้ทำบทความเกี่ยวกับการตั้งเป้าหมายไว้อย่างละเอียด อ่านได้ที่นี่ครับ > Atomic Habits

อุปนิสัยที่ 3 ทำสิ่งที่สำคัญก่อน

เมื่อเรามีจุดมุ่งหมายแล้ว สิ่งที่สำคัญต่อจากนั้นคือ การจัดการตัวเองอย่างมีประสิทธิภาพ หมายความว่า เราต้องเลือกทำสิ่งที่สำคัญที่สุดก่อนสิ่งที่อื่นเสมอ

อุปนิสัยนี้จะเป็นส่วนสำคัญที่จะกำหนดว่าเราจะไปได้ไกลแค่ไหน และหัวใจสำคัญของมันก็คือ การวินัย เราต้องมีวินัยที่จะตัดสินใจเลือกทำสิ่งที่สำคัญมากกว่าที่อยากจะทำ และต้องกล้าที่จะปฏิเสธสิ่งที่ไม่สำคัญ

ซึ่งสิ่งสำคัญนั้นต้องพาเราไปในเส้นทางสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้ โดยผู้เขียนได้ให้หลักคิดไว้เป็นกรอบคิด 4 อย่าง

1. สำคัญ และเร่งด่วน (เช่น งานด่วน งานแทรก)
2. สำคัญ แต่ไม่เร่งด่วน (เช่น การออกกำลังกาย การพัฒนาตัวเอง)
3. ไม่สำคัญ แต่เร่งด่วน (เช่น การตอบข้อความ การรับโทรศัพท์)
4. ไม่สำคัญ และไม่เร่งด่วน (เช่น ดู Netflix ไถ Tiktok)

สรุปอุปนิสัยที่ 3 คือ กำหนดสิ่งที่สำคัญที่สุดในแต่ละวัน แล้วมุ่งเน้นลงมือทำสิ่งสำคัญที่สุดนั้น

อุปนิสัยที่ 4 คิดแบบชนะ/ชนะ

ในชีวิตจริง เราไม่จำเป็นต้องชนะฝ่ายเดียวหรือต้องแพ้ฝ่ายเดียวเสมอไป หนทางที่ดีที่สุดที่จะสร้างความร่วมมือ ร่วมใจคือ การมี mindset แบบชนะ/ชนะ

หมายความว่า เราต้องพยายามสร้างสถานการณ์ให้ได้ผลลัพธ์แบบชนะ/ชนะ คือ ตัวคนอื่นได้ประโยชน์และพึงพอใจ และตัวเราก็ได้ประโยชน์ และความพึงพอใจเช่นกัน โดยที่ไม่มีฝ่ายใดแพ้เลย

จำไว้ว่าทุกความสำเร็จ ทุกความยิ่งใหญ่ ล้วนต้องอาศัยการพึ่งพาอาศัยกันและกัน เราไม่สามารถสร้างสิ่งยิ่งใหญ่ได้โดยลำพัง เราต้องมีความสัมพันธ์ที่ดี มีทีมที่ดี มีเพื่อนที่ดี ซึ่งการคิดแบบชนะ/ชนะ จะทำให้เราบรรลุสิ่งเหล่านั้นได้

สรุปอุปนิสัยที่ 4 คือ เป็นรากฐานที่สำคัญของการพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างกันในระยะยาว เป็นกรอบคิดที่แสวงหาผลประโยชน์ร่วมกัน โดยที่เราไม่จำเป็นต้องชนะฝ่ายเดียว เราสามารถชนะทั้งสองฝ่ายได้

อุปนิสัยที่ 5 เข้าใจผู้อื่นก่อน แล้วจึงให้ผู้อื่นเข้าใจเรา

การสื่อสารเพื่อสร้างความสัมพันธ์เป็นทักษะที่ถือได้ว่าสำคัญที่สุดในชีวิต และหลักการที่สำคัญที่สุดคือ “เราต้องเข้าใจผู้อื่นก่อน แล้วจึงคาดหวังให้ผู้อื่นเข้าใจเรา”

หน้าที่แรกของเราที่ต้องทำคือ การรับฟังอย่างเข้าอกเข้าใจ รับฟังด้วยหัวใจ ด้วยตา ด้วยหู ด้วยความรู้สึก เพื่อเสาะหาความหมายแท้จริงที่ซ่อนอยู่ ซึ่งเป็นการรับฟังขั้นสูงสุดของมนุษย์ เพราะโดยธรรมชาติของมนุษย์เรา เราทุกคน อยากให้ผู้อื่นมาเข้าใจในตัวเราก่อน

จงรับฟังอย่างตั้งใจ ทุ่มพลังงานให้แก่ทุกคำที่ผู้อื่นพูด ใส่ความสนใจในเนื้อหาอย่างเต็มที่

สรุปอุปนิสัยที่ 5 คือ เราต้องรับฟังผู้อื่นก่อน รับฟังด้วยหัวใจที่เปิดกว้างเพื่อจะเข้าใจคนคนนั้นให้มากที่สุด

อุปนิสัยที่ 6 ผลึกพลังประสานความต่าง

แก่นแท้ของการผลึกพลังประสานความต่างอยู่ที่การมองเห็นค่าของความแตกต่าง นับถือความแตกต่าง

ด้วยการทำความเข้าใจความแตกต่าง เราจึงมีโอกาสร่วมมือกัน ซึ่งช่วยให้ค้นพบความเป็นไปได้ใหม่ ๆ และนำไปสู่การสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ

พลังของการประสานความร่วมมือจากความแตกต่างนั้น ทรงพลังอย่างมาก เพราะมันจะไม่ใช่แค่ 1+1 = 2 แต่จะเป็น 1+1 = 3,8,16 หรือแม้แต่ 1,000 ก็ยังได้

เช่น ถ้าปลูกต้นไม้สองต้นชิดกัน รากจะสอดประสานกัน แล้วจะเจริญเติบโตได้ดีกว่าการยืนอยู่เพียงต้นเดียว

สรุปอุปนิสัยที่ 6 คือ การมองเห็นค่าความแตกต่าง และยอมรับ เพื่อประสานร่วมมือกันให้ได้ผลลัพธ์ที่ยิ่งใหญ่

อุปนิสัยที่ 7 ลับเลื่อยให้คมอยู่เสมอ

แม้เราจะมีอุปนิสัย 1-6 ดีแค่ไหน แต่ถ้าขาด 7 ก็อาจจะลำบาก

เพราะสินทรัพย์ที่มีค่าที่สุดของเราคือ ตัวเราเอง ดังนั้น เราต้องคอยเติมพลังชีวิตทั้ง 4 มิติให้กับตัวเองอยู่เสมอ

มิติที่ 1 กายภาพ – กินอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายเป็นประจำ

มิติที่ 2 สติปัญญา – อ่านหนังสือ เรียนรู้ คอยหาความรู้ใหม่อยู่เสมอ

มิติที่ 3 จิตวิญญาณ – ทำสมาธิ อยู่กับธรรมชาติ คิดทบทวนจุดมุ่งหมายของชีวิต

มิติที่ 4 สังคม/อารมณ์ – ปฏิบัติกับผู้อื่นด้วยความเข้าใจอกเข้าใจ และคอยช่วยเหลือผู้คนอยู่เสมอ

ทั้ง 4 มิตินี้ ยิ่งดูแลได้ดีเท่าไหร่ ชีวิตโดยรวมของเราจะยิ่งสมบูรณ์มากขึ้น

นี่คือการลงทุนที่ทรงพลังที่สุดในชีวิต มันคือ การลงทุนในตัวเอง ไม่มีอะไรคุ้มค่าเท่ากับการลงทุนชนิดอีกแล้ว

สรุปอุปนิสัยที่ 7 คือ หมั่นดูแลตัวเอง ลงทุนในสินทรัพย์ที่เรียกว่า ร่างกายและจิตใจของเราเอง

สรุป 7 อุปนิสัยของผู้มีประสิทธิผลสูง (The 7 Habits of Highly Effective People)

1. โปรแอกทีฟ – เรามีอิสรภาพในการเลือกชีวิตของตัวเอง เราต้องเป็นฝ่ายเลือก หาใช่ผู้คนรอบข้าง สิ่งแวดล้อม หรือสังคมเป็นผู้กำหนด
2. เริ่มต้นด้วยจุดหมายในใจ – กำหนดสิ่งที่สำคัญในชีวิต ปักธงเป้าหมายในชีวิต แล้วลงมือเดินไปสู่จุดนั้น
3. ทำสิ่งที่สำคัญก่อน – จดจ่ออยู่กับสิ่งที่สำคัญในชีวิต ทำสิ่งเหล่านี้ก่อนสิ่งอื่นใดเสมอ
4. คิดแบบชนะ/ชนะ – ความสัมพันธ์เป็นสิ่งมีค่า ต้องพยายามสร้างสถานการณ์ที่ทุกคนต่างได้รับประโยชน์ และชนะไปด้วยกัน
5. เข้าใจผู้อื่นก่อน แล้วจึงให้ผู้อื่นเข้าใจเรา – จะไม่มีใครเข้าใจเราเลย ถ้าเราไม่เริ่มต้นด้วยการเข้าใจผู้อื่น
6. ผลึกพลังประสานความต่าง – ไม่มีความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ใด ที่สำเร็จได้เพียงตัวคนเดียว ทุกความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ล้วนต้องการความร่วมมือ พึ่งพาคนอื่น
7. ลับเลื่อยให้คมอยู่เสมอ – หมั่นดูแลตัวเอง ลงทุนในสินทรัพย์ที่เรียกว่า ร่างกายและจิตใจของเราเอง